De armoedeval is pas begonnen. Time to wake up.
De ANBO heeft op 18 april 2016 het nieuws gehaald met een onderzoek waaruit blijkt dat vier op de tien gepensioneerden niet rond kunnen komen. Alhoewel de uitkomst mogelijk gekleurd is door het subjectivisme van de geïnterviewden, is de uitkomst weinig verrassend. Juist de werkenden zouden zich veel meer zorgen moeten maken. Zij hebben het meeste last van een dodelijke cocktail: een steeds verder dalend fiscaal kader, een toename van de witte vlekken (werkgevers die geen regeling aanbieden en zzp-ers die niet sparen voor de oude dag), afwezigheid van indexatie, lage rente, lage rendementen en een overheid die vanwege de demografische opbouw een steeds zwaarder beslag legt op onze middelen.
Deze dodelijke cocktail zou te pareren zijn als werknemers zich voorbereiden op hun pensionering en tijdig maatregelen te treffen. Maar dat gebeurt in de meeste gevallen niet. Uit gedragswetenschappelijk onderzoek blijkt dat werknemers beslissingen rond de pensioenvoorbereiding uitstellen omdat het op korte termijn geen nut heeft. Integendeel, als de gemiddelde werknemer zich zou verdiepen in zijn pensioensituatie dan levert dat geen vrolijk beeld op. Uitstel van de pensioenvoorbereiding is de standaard. Vrijheid levert inactie op. Wat betekent dat? Mensen kunnen niet met pensioen en/of zullen een beroep doen op de collectieve middelen die vanwege de demografische ontwikkelingen door een steeds lager aantal werkenden moeten worden opgebracht.
Het is van maatschappelijk en economisch belang dat er voor toekomstig gepensioneerden en voor toekomstig werkenden een oplossing komt. Deze is even noodzakelijk als simpel. Gedragswetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen bewijzen dat als er collectieve regelingen met individuele kapitalen worden opgezet op basis van opting out (u doet mee tenzij u aangeeft niet mee te doen), minimaal 80% van de werknemers zal participeren. Als het nut van een collectieve regeling duidelijk wordt gemaakt en goed wordt gecommuniceerd zal de deelname hoger zijn. Uit onderzoek blijkt namelijk dat werknemers graag ontzorgd worden. De collectieve vehikels moeten vanzelfsprekend mogelijkheden tot deblokkade geven voor zorg, woning en opleiding.
De sociale partners kunnen hun verantwoordelijkheid nemen en geblokkeerde spaar- en beleggingscollectiviteiten opzetten. Dat deze niet langer fiscaal gefaciliteerd worden is een kwestie van ‘jammer maar helaas’. De tijd dat de fiscale kaders alleen voldoende ruimte bieden voor pensioenvoorzieningen is voorbij. Werknemers alleen wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid getuigt niet van goed werkgeverschap in de wetenschap dat de gemiddelde werknemer daar concreet niets mee doet.
19 april 2016
