Stop de Zelfstandige Zonder Pensioen!
Volgens Stichting ZZP Pensioen is hun initiatief met 1.500 deelnemers dit voorjaar de grootste pensioenaanbieder voor de ZZP-er. Dat laatste is (anderhalf jaar na het ontstaan) een felicitatie waard. Maar als u bedenkt dat er bijna 1 miljoen ZZP-ers zijn, dan moet u met meer dan 600 ZZP-ers gaan praten voordat u één deelnemer spreekt. Wat is er aan de hand?
Het initiatief ZZP pensioen is – u leest het op hun site – ‘een slimme oplossing voor iedere ZZP-er die nadenkt over de toekomst’. In de laatste vijf woorden is de ontnuchterende verklaring gelegen voor het feit dat de participatie zo laag is. Mensen (en daarmee ZZP-ers) denken wel eens na over pensioen, maar daar blijft het bij. Het wetenschappelijk bewijs is overtuigend en toch blijft het oorverdovend stil. Ik presenteer hieronder drie breed gedragen conclusies uit (internationaal) gedragswetenschappelijk onderzoek (zie onder andere Netspar paper 52)
- Mensen zijn niet bezig met hun pensioenvoorbereiding maar stellen dit uit
- Hoe meer keuze, des te groter de inactie
- Pensioeneducatie leidt hoogstens tot een voornemen iets te doen; de feitelijke actie blijft uit
Laten we het duidelijkste praktijkvoorbeeld nemen dat er bestaat. Hoe komt het dat we in de tweede pijler miljoenen deelnemers zien en een pensioendichtheid van rond de 90%? Waarom is Nederland pensioenland ten voeten uit en kunnen onze pensioenfondsen en verzekeraars meer dan een biljard euro beleggen? Omdat deelname vaak verplicht is, per branche of per bedrijf. Verplichtstelling leidt tot het vanuit macro-economisch perspectief gewenste gedrag; feitelijk sparen voor het pensioen. Dat is wel eens anders geweest. Eind jaren ’60 van de vorige eeuw was Nederland verre van een pensioenland en was er bittere armoede onder veel gepensioneerden. Een oproep van de overheid is er toentertijd de reden van geweest dat sociale partners de handen ineen hebben geslagen.
Ik schaar mij in het groeiend rijtje van degenen die de overheid oproepen haar verantwoordelijkheid te nemen. Er dient een verplichte kapitaal gedekte basispensioenvoorziening voor ZZP-ers te komen, bovenop de AOW. De sociale partners halen de pensioenkastanjes al decennia uit het vuur voor de andere onderdanen. Nederland moet goed op zijn pensioenzaken letten, anders glijden we af naar een land met een lage pensioendichtheid en Amerikaanse toestanden. We betalen – meen ik toch - allemaal belasting, accijnzen en btw. Niet valt in te zien waarom voor pensioen een uitzondering zou mogen gelden als een armoedeval voor een miljoen ZZP-ers dreigt vanaf de AOW-leeftijd, met alle gevolgen van dien voor mensen die wel voor pensioen (moeten) sparen.
Politieke partijen hoeven overigens niet direct bevreesd te zijn dat ZZP-ers op een andere partij gaan stemmen: uit het eerder gememoreerde gedragswetenschappelijk onderzoek blijkt ook dat als een pensioenvoorziening goed (en daarmee tegenwoordig onder andere geïndividualiseerd) geregeld is, de consument zich werkelijk ontzorgd zal voelen.
29 juni 2016
